Tasavvuf ve Musiki

Tasavvuf ve Musiki

Sanatı tasavvufi bir bakış açısıyla tanımlamak gerekirse; insan kalbinin, ruhunun ve hissettiklerinin göze hitap eden bir şekile getirilmesi olduğu söylenebilir. Bütün sanatlar, en başta insan ruhundan ve doğasından doğar. Tasavvufta da sanatta kullanılan incelik ve zerâfet, ruhi derinlikle paralel kabul edilir. Tasavvuf inancının Anadolu’da yayılmasıyla beraber o dönemlere ait güzel sanat eserlerinde de tasavvuf ve Allah’a olan hayranlık duygusu hakim olmuştur.  Bu etki en güzel biçimde musiki dalında incelenebilir.

Mutasavvıflar da mûsikînin (müziğin) bireyler üzerindeki etkisini, İslâmî kurallar dâhilinde, Allah sevgisini desteklemek ve Allah’a ulaşma yolunu hızlandırmak üzere kullanmışlardır. Tekke edebiyatında da olduğu gibi, sanatın nefse hitap eden yönünü silip, insan ruhuna gıda olabilecek bir amaç kazanmasını sağlamışlardır. Bu amaca uygun olanları teşvik etmiş, uygun olmayanları ise reddetmişlerdir.

Tasavvuf müziğini başlıca iki türe ayırmak mümkündür. Birincisi halkın yaptığı ibadetlerde kullandığı tür; daha çok Alevi’lerde görülen türdür. Diğeri ise; Tekkelerde yapılan, Bektaşi, Mevlevi, vb. tarikat müzikleridir. Mevleviler namaz dışında sema ile ayrıca müzikli ibadet yaparlar. Ayin denilen bu besteler, her birine Selam denilen dört kısımdan meydana gelir. Genellikle Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin şiirlerinden seçilen güfteler vardır. Mevlana’nın şiirleri Mesnevi veya Divan-ı Kebir isimli eserlerinden alınır. Bu şiirler Farsça olduklarından, ayin güfteleri de Farsça’dır.

Ayinler dört kısımdan oluşur. Bunlara; birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü selam denir. Ayin sırasında dönen yani sema eden dervişlere Semazen, çalan ve okuyanların oturduğu yere Mutrıb; mutrıbdaki müzisyenlere Mutrıb Hey’eti denilir. Bu dansa eşlik edip Ney çalanlara Neyzen; kudüm çalanlara Kudümzen; ayin okuyanlara Ayinhan; nat okuyana Na’t-han denir. Gerek tekkelerde gerek tasavvuf yolunun her aşamasında müziğin yeri büyüktür, çünkü müzik ruhun gıdasıdır.

Güzel bir tasavvuf musikisi örneği:

http://video.semazen.net/tasavvuf-muzigi-konseri-trt

Kaynakça: http://imandanihsanatasavvuf.darulerkam.altinoluk.com/1bolum/f-tasavvufun-diger-ilimlerle-munasebeti/4-tasavvuf-ve-guzel-sanatlar/

http://www.kttmt.com/tasavvuf-muzigi.html